راهنمای تحلیل جهت گیری کلان
معرفی:
SPACE مخفف Strategic Position and Action Evaluation یا ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک است. در این تحلیل، از طریق پرسش های ثابت برآیند 4 شاخص محاسبه می گردد و از برآیند این 4 شاخص عمده یعنی توان مالی، مزیت رقابتی (شاخص های درون سازمانی)، توان صنعت و ثبات محیطی (شاخص های برون سازمانی)، موقعیتی در ماتریس ایجاد می شود که یکی از 4 استراتژی کلی ممکن را برای یک شرکت مشخص می کند. این شاخص ها دو به دو با هم در تناظر هستند و جمع جبری آنها، موقعیت شرکت را در محور های این ماتریس مشخص می کند. شاخص توان مالی در تناظر با ثبات محیطی است و شاخص مزیت رقابتی در تناظر با توان صنعت.
ابزار:
SPACE
صفحه مربوطه در سایت:
صفحه " جهت گیری کلان"
سطح استفاده:
این تحلیل صرفاً برای سطح کسب و کار قابل استفاده است
زمان استفاده و کاربردها:
- هر سال یکبار
- هر زمان که یک چرخش استراتژیک بزرگ در سازمان روی دهد
- هر زمان که در تیم مدیریتی شرکت تغییرات بزرگی روی دهد
- هر زمان که در یکی از چهار شاخص این ماتریس، تغییرات بنیادین اتفاق افتد
مشارکت کنندگان:
کلیه افراد سازمان شامل مدیران ارشد و میانی که اشراف مناسبی به مناسبات درون و برون سازمانی دارند.
توضیحات:
هرچه موقعیت یک شرکت در ماتریس از مرکز آن دور تر باشد، استراتژی های پیشنهادی با تاکید بیشتری باید لحاظ گردند. چهار استراتژی کلی که این ماتریس پیشنهاد می کند به شرح زیر است:
استراتژی های تهاجمی: در صورتیکه مقدار توان مالی و توان صنعت از دو شاخص متناظر دیگر بیشتر باشند، باید به دنبال نفوذ بیشتر در بازار، توسعه بازار، توسعه محصول، تنوع در محصولات و ادغام عمودی (تملّک تامین کنندگان و توزیع کنندگان) و افقی (تملّک رقبا) بود. مشخص است که این وضعیت، ایده آل ترین وضعیت یک شرکت می تواند باشد. تحلیل این وضعیت به زبان ساده این است: حال که پول کافی داری و صنعت هم کشش خوبی دارد، بازار را قبضه کن.
استراتژی های محافظه کارانه: به معنی حفظ وضعیت موجود است و در صورتی پیشنهاد می شود که مقدار توان مالی و مزیت رقابتی از دو شاخص متناظر دیگر بیشتر باشند. در این صورت شرکت باید به دنبال نفوذ و/یا توسعه بازار، توسعه محصولات و تنوع همگون (ارائه محصولات و خدمات جدید که با محصولات فعلی مرتبط هستند) باشد. تحلیل این وضعیت به زبان ساده این است: حال که در صنعتی فعالیت می کنید که کشش آنچنانی ندارد، با تکیه بر پول و مزیت رقابتی خود، همین وضعیت را حفظ کن.
استراتژی های رقابتی: وقتی صنعت توان کافی دارد و محیط نیز ثبات لازم را دارد و این شاخص ها بر شاخص های متناظر خود چیره هستند، باید به دنبال استراتژی های رقابتی باشیم. استراتژی های رقابتی شامل موارد متعددی هستند از جمله کاهش هزینه ها، ایجاد تمایز، تمرکز بر یک بخش (جغرافیایی، جمعیت شناسی، رفتاری و ..) بازار، نفوذ و/یا توسعه بازار، توسعه محصول و مشارکت با پیمانکاران حیاتی. تحلیل این وضعیت به زبان ساده این است: حال که نه مزیت رقابتی چشمگیری دارید و نه پول فراوان، با برنامه ریزی های دقیق و بلند مدت، از فرصت های بازار به نفع خود استفاده کند.
استراتژی های کاهشی یا تدافعی: وقتی مزیت رقابتی و ثبات محیطی بر شاخص های متناظر خود چیره باشند، استراتژی های پیشنهادی شامل همکاری و اتحاد با رقبا، ادغام واحد های وظیفه ای (کوچک سازی سازمان)، حفظ مزایای رقابتی و حذف محصولات پر هزینه می باشد. تحلیل این وضعیت به زبان ساده این است: حال که نه پول کافی داری و نه بازار کشش دارد، هزینه ها را تا جای ممکن کم کن و با رقبا و پیمانکاران همکاری کن، از مزایای همدیگر استفاده کنید، برنامه ریزی بلند مدت داشته باشید تا حیات شرکت ادامه یابد.
توجه داشته باشید که با وجودیکه این تحلیل، دید مناسبی از انواع استراتژی ها می دهد و در بسیاری از سازمان ها به زبان مشترک تبدیل شده و در اسناد استراتژیک گنجانده می شود، به دلیل اینکه پرسش های آن برای تمام سازمان ها یکسان است، نمی توان استراتژی های شخصی سازی شده ای از آن انتظار داشت. اما یکی از مزایای این تحلیل این است که می توان نتیجه آن را با تحلیل مرحله "مقایسه" مقایسه کرد و از آن برای راستی آزمایی نظرات مشارکت کنندگان استفاده کرد. تحلیل "مقایسه"، همانند تحلیل SPACE، نشان دهنده جهت گیری کلان است با این تفاوت که از داده های اختصاصی شرکت شما استفاده می کند.
شیوه نامه:
- پس از انجام پیش نیاز های این تحلیل، مدیران و کارکنانی که مطالعه، دانش و بینش لازم برای تدوین استراتژی را دارند، به جلسه تدوین استراتژی دعوت کنید. (با بسترا، محدودیتی در تعداد مشارکت کنندگان نیست)
- لینک پرسشنامه را برای مشارکت کنندگان ارسال کنیدیا از آنها بخواهید صفحه خود را بروزرسانی کنند
- در صورت نیاز توضیحاتی مطابق این راهنما یا بر اساس دانش و تحقیقات خود در مورد اهمیت این تحلیل به مشارکت کنندگان ارائه دهید.
- به صفحه "تحلیل جهت گیری کلان" برگردید و با کلیک روی گزینه به صفحه خروجی های تحلیل بروید.
- می توانید در زمان تکمیل پرسشنامه ها توسط مشارکت کنندگان، صفحه نتایج را بروزرسانی کنید و تعداد مشارکت کنندگان و آخرین وضعیت نتایج را مشاهده کنید.
- پس از پایان پاسخگویی، پرسشنامه را غیرفعال کنید.
اکنون ماتریسی در اختیار دارید که در پیشنهادات استراتژی، جهت گیری کلان شرکت را نشان می دهد. هرچه موقعیت شرکت از مرکز دورتر باشد، شدت این جهت گیری بیشتر است. در مراحل بعدی این ماتریس را برای ارائه پیشنهادات استراتژی، مجدداً در معرض دید مشارکت کنندگان قرار دهید.
