راهنمای تحلیل زنجیره ارزش
معرفی:
تحلیل زنجیره ارزش یک سازمان نشان دهنده فعالیت های داخلی است که شرکت در هنگام تبدیل ورودی ها به خروجی ها درگیر آن می شود. این تحلیل فرآیندی است که در آن یک شرکت فعالیت های اصلی و پشتیبان خود را که برای محصول نهایی خود ارزش آفرینی می کنند، شناسایی می کند و سپس این فعالیت ها را در قالب مدل زنجیره ارزش پورتر، به تصویر می کشد. هدف از این تحلیل کاهش هزینه ها یا افزایش تمایز با تکیه بر افزایش کارآیی و اثربخشی واحد های وظیفه ای نسبت به رقبا است.
ابزار:
تحلیل زنجیره ارزش پورتر
صفحه مربوطه در سایت:
صفحه " تحلیل زنجیره ارزش سازمان"
سطح استفاده:
این تحلیل برای سطح کسب و کار قابل استفاده است، اما در سطح وظیفه نیز می تواند با کمی شخصی سازی انجام شود. برای انجام در سطح وظیفه ای، از حالت استاندارد (سطح کسب وکار) الگوبرداری کنید، فعالیت های اصلی را شناسایی کنید و پس از آن به تحلیل هر فعالیت بپردازید.
زمان استفاده و کاربردها:
- هر 3 تا 6 ماه یکبار
- در صورتیکه فرآیند های سازمان بیش از حد طولانی است و ارائه محصولات و خدمات عمدتاً با تاخیر همراه است
- در صورتی که نیاز به چابکی بیشتری در سازمان احساس می شود
- در صورتیکه جهت گیری کلی سازمان در شرایط رقابتی یا محافظه کارانه است و حتی اندکی بهتر بودن از رقبا نیز به شما در ایجاد مزیت کمک می کند
مشارکت کنندگان:
ترکیبی از اعضای سازمان به نحوی که از هر واحد وظیفه ای، حداقل یک نفر حضور داشته باشد یا نمایندگان واحد ها بصورت برابر باشند. همچنین افرادی که متولی ایجاد و پایش فرآیند ها و سیستم های داخل سازمانی (معمولا از واحد منابع انسانی یا برنامه ریزی) هستند نیز در این تحلیل حضور داشته باشند.
توضیحات:
با استفاده از این ابزار، امکان شناسایی منابعی برای کاهش هزینه یا تمایز بوجود می آید و فعالیت هایی که می توانند برای ارائه مزیت رقابتی بهبود یابند، مشخص می گردند. توجه داشته باشید که اگرچه فعالیت های اصلی به طور مستقیم منجر به تولید محصول نهایی می شوند و به ارزش آن می افزایند، اما لزوماً مهمتر از فعالیت های پشتیبان نیستند. امروزه مزیت رقابتی عمدتاً از پیشرفت‌های فناوری یا نوآوری‌ها در مدل‌ها یا فرآیندهای کسب‌وکار ناشی می‌شود که همه در فعالیت های پشتیبان قرار دارند.بنابراین، فعالیت‌های پشتیبانی مانند «سیستم‌های اطلاعاتی»، «R&D» یا «مدیریت عمومی» معمولاً مهم‌ترین منبع تمایز بویژه در شرکت های خدماتی هستند. از سوی دیگر، فعالیت های اصلی معمولاً منبع کاهش هزینه هستند، جایی که هزینه ها را می توان به راحتی برای هر فعالیت شناسایی کرد و به درستی مدیریت کرد و تولید با کمترین هزینه را به عنوان مزیت رقابتی در نظر گرفت.
در تحلیل به روش بسترا، نقاط قوت و ضعف سازمان که قبلاً تحلیل شده اند، در معرض دید و انتخاب مشارکت کنندگان قرار داده می شوند تا آنها متولی هر یک از نقاط قوت و ضعف را از بین واحد های وظیفه ای سازمان انتخاب کنند و به این ترتیب تحلیل زنجیره ارزش شکل بگیرد. تجربه مشاوران بسترا نشان داده است که گاهی مشارکت کنندگان نمی توانند در مورد اینکه کدام واحد وظیفه ای را به یک ضعف یا قوت مرتبط کنند، تصمیم درستی بگیرند. به عنوان مثال دو واحد را به یک میزان متولی بدانند یا ضعف و قوت مورد قضاوت را به منبعی فراتر از واحد های وظیفه ای ربط دهند. به این منظور علاوه بر اجزای استاندارد این تحلیل، یک گزینه دیگر به عنوان "کل سازمان" نیز در نظر گرفته شده است. البته سعی کنید ترجیحاً از این گزینه استفاده نکنید. اما، اگر بین دو گزینه مردد هستند، در درجه اول هر کدام که کمی بیشتر متولی آن ضعف یا قوت است را انتخاب کنند و در غیر اینصورت یا در صورتیکه متولی منبعی فراتر از واحد های وظیفه ای است، گزینه "کل سازمان" را انتخاب کنند.
پیش نیاز ها:
- تکمیل تحلیل SWOT بویژه قسمت "قوت ها" و "ضعف ها"
- نامگذاری. این قابلیت نیز منحصر به سایت بسترا است. مسلماً نام واحد های هر سازمان با نامگذاری که در قالب استاندارد زنجیره ارزش پورتر مشخص است، متفاوت است. پس برای جلوگیری از سردرگمی مشارکت کنندگان نام واحد یا واحد هایی را که متولی هر یکی از فعالیت های مشخص شده در زمان آماده سازی پرسشنامه است را مطابق آنچه به چشم و گوش مشارکت کنندگان آشناست، وارد کنید. مثلا در یک شرکت ممکن است متولی نگهداری و تحویل اقلام به شبکه توزیع را با نام واحد انبار بشناسند، در شرکت دیگر با نام واحد توزیع و در شرکت دیگر با نام تدارکات. پس آن فعالیت ها را بخوانید و نام شناخته شده شرکت خود را در فضای تعبیه شده وارد کنید. شاید لازم باشد حتی یک واحد را نیز به دو بخش تقسیم کنید. مثلاً ممکن است فعالیت های تحقیق و توسعه (که معمولاً در واحد بازاریابی انجام می شود) متولی جداگانه ای داشته باشد یا در یک واحد دیگر انجام شود. به این ترتیب می توانید بنویسید: بازارایابی و فروش بجز تحقیق و توسعه.
- توجه کنید که هیچ یک از اجزای سازمان از قلم نیفتاده باشد و تمام اجزا در یکی از بخش های قالب استاندارد گنجانده شده باشند.
شیوه نامه:
- پس از انجام پیش نیاز های این تحلیل، مدیران و کارکنانی که مطالعه، دانش و بینش لازم برای تدوین استراتژی را دارند، به جلسه تدوین استراتژی دعوت کنید. (با بسترا، محدودیتی در تعداد مشارکت کنندگان نیست)
- لینک پرسشنامه را برای مشارکت کنندگان بفرستید یا از آنها بخواهید صفحه خود را بروزرسانی کنند
- در صورت نیاز توضیحاتی مطابق این راهنما یا بر اساس دانش و تحقیقات خود در مورد اهمیت این تحلیل به مشارکت کنندگان ارائه دهید.
- به صفحه " تحلیل زنجیره ارزش سازمان" برگردید و با کلیک روی گزینه به صفحه خروجی های تحلیل بروید.
- می توانید در زمان تکمیل پرسشنامه ها توسط مشارکت کنندگان، صفحه نتایج را بروزرسانی کنید و تعداد مشارکت کنندگان و آخرین وضعیت نتایج را مشاهده کنید.
- در خروجی این تحلیل، مجموع نظرات مشارکت کنندگان در مورد متولیان هر قوت و ضعف به رنگ های به ترتیب قرمز و سبز مشخص شده است و می توانید واحد های وظیفه ای که متولی قوت ها و/یا ضعف های بیشتری هستند را بشناسید.
- پس از پایان پاسخگویی، پرسشنامه را غیرفعال کنید.
نکته: توجه داشته باشید که چون در این تحلیل از مجموع (نه میانگین) نظرات استفاده می شود، اگر از یک واحد وظیفه ای تعداد بیشتری در جلسه حضور داشته باشند، ممکن است سوگیری ایجاد شده و تحلیل با اشکال مواجه شود. به عبارت دیگر، اگر یک واحد، متولی یک قوت باشد و آن واحد نماینده بیشتری در جلسه داشته باشد، نظرات همه آنها جمع شده و ستون مربوط به آن واحد در خروجی تحلیل بزرگتر نشان داده می شود. برای رفع این مشکل، از یک نفر (یا تعداد برابر) از هر واحد بخواهید که به عنوان نماینده آن واحد، در این نظرسنجی مشارکت کنند.
اکنون نموداری در اختیار دارید که نشان می دهد کدام یک از واحد های وظیفه ای، متولی ضعف ها و قوت های سازمان شما هستند. در مراحل بعدی، این نمودار می تواند در پیشنهادات استراتژی به شما کمک کند.
