راهنمای تحلیل محیط کلان
معرفی:
هر کسب و کاری در محیط خود در معرض اثر پذیری از عواملی است که آنقدر دور از دسترس و کنترل هستند که در بوجود آمدن یا حتی تغییر آن هیچ نقشی نمی تواند ایفا کند. این عوامل، عوامل اثرگذار در محیط کلان هر سازمان هستند که با ابزار PESTEL می توان بهتر آنها را شناسایی و تحلیل کرد. PESTEL مخفف شش دسته بندی از این عوامل اثرگذار محیط کلان است که می تواند در نظم بخشی به این عوامل پراکنده مفید باشند. عوامل سیاسی یا Political، عوامل اقتصادی یا Economical، عوامل اجتماعی فرهنگی یا Sociocultural، عوامل فنی یا Technological، عوامل زیست محیطی یا Ecological و عوامل قانونی یا Legal. تحلیل این عوامل می تواند شناسایی فرصت ها و تهدیدات محیطی مهم را برای ما ساده تر کند.
ابزار:
PESTEL
صفحه مربوطه در سایت:
صفحه " فاکتور های محیط کلان" و "احتمال و اثر فاکتور های اثرگذار"
سطح استفاده:
این تحلیل هم برای سطح کسب و کار قابل استفاده است و هم در سطح وظیفه
زمان استفاده و کاربردها:
- ترجیحا هر 6 ماه تا یکسال بسته به نرخ تغییرات محیطی در صنعت خود
- در صورت احتمال وقوع یا تغییر اساسی در فاکتور های محیط کلان
- در صورتی که قصد ورود به یک بازار جدید را دارید و می خواهید پتانسیل آن بازار را برآورد کنید
- در صورتی که قصد تنوع بخشیدن به محصولات و معرفی یک محصول جدید را دارید
- در صورت بروز هر پدیده جدیدی که خارج از کنترل شرکت است و می تواند آینده کسب و کار را تحت الشعاع قرار دهد
مشارکت کنندگان:
با توجه به اینکه در این تحلیل اطلاعاتی در سطح صنعت به اشتراک گذاشته می شود (هنوز وارد محیط رقابتی نشده ایم)، توصیه می گردد در این تحلیل از کلیه افراد سازمان شامل مدیران ارشد و میانی و حتی رقبا، پیمانکاران و ... نیز که اشراف مناسبی به مناسبات برون سازمانی دارند، استفاده شود.
توضیحات:
محیط کلان، محیطی است که می تواند به شدت بر کسب و کار اثرگذار باشد ولی برعکس، شرکت تقریباً هیچ اثری بر آن ندارد. معمولاً اتفاقات اثرگذار محیط کلان کم تکرار هستند، اما می توانند اثرات بسیار زیادی بر کسب و کار داشته باشند. ضربه هایی که شرکت ها از رقبای خود می خورند عمدتاً در حد از دست دادن درصدی از سهم بازار یا در همین حدود است اما، ضرباتی که شرکت ها از فاکتور های محیط کلان می خورند ممکن است عواقب بسیار ویرانگر و حتی مرگ شرکت را در پی داشته باشد. مثلاً انتخابات (فاکتور سیاسی) هر 4 سال یکبار اتفاق می افتد، اما ممکن است برخی از شرکت ها را به نابودی بکشاند و برعکس، باعث رشد و توسعه برخی شرکت های دیگر شود. نمونه بارز فاکتور های محیط کلان، داستان عرضه دوربین های دیجیتال (فاکتور فنی) توسط شرکت سونی بود که باعث شد شرکت های بزرگی مثل کداک و فوجی (تولید کننده فیلم های دوربین) تقریبا نابود شوند. یا در ایران با رونق گوشی های هوشمند و ارتقاء سرعت اینترنت، تاکسی های اینترنتی مثل اسنپ و تپسی رونق یافتند و تقریبا دیگر خبری از تاکسی تلفنی های محلی نیست. مثال هایی از فاکتور های هر دسته بندی PESTEL به شرح زیر ارائه می گردد:
عوامل سیاسی: نابسامانی های داخلی و اعتراضات در کشور و کشور های همسایه، بحران های سیاسی، انتخابات درون و بیرون از کشور، درصد مشارکت در انتخابات، به راس کار آمدن حزب یا تشکیلات موافق یا مخالف، فروپاشی دولت های همسایه، روابط بین المللی با کشورهای دیگر از جمله ابرقدرت های اقتصادی، فعالیت های تروریستی، ثبات حکومت، پشتوانه اجتماعی حاکمیت...
عوامل اقتصادی:بودجه بندی و سهم وزارتخانه های مرتبط با صنعت ما، نرخ تورم، بیکاری، بهره بانکی، نرخ ارز، قیمت سهام، وضعیت بازار بورس، ثبات یا نوسانات قیمت ها، رونق یا رکود در بازار های مختلف، میزان بازده شرکت های رقیب، سطح اشتغال، هزینه انرژی، میل به مصرف بیشتر، سیاست های پولی و مالی، کسری بودجه دولت، توزیع درآمد، میزان و سیاست های مرتبط با صادرات و واردات، تعرفه های گمرکی، رشد اقتصادی و حساسیت به قیمت (هر چه رشد اقتصادی آهسته شود، حساسیت به قیمت بالاتر می رود)
عواملی اجتماعی فرهنگی: شکاف طبقاتی، سطح رفاه عمومی، قوانین تامین اجتماعی، حقوق بازنشستگی، هزینه های پزشکی و درمان، میزان مهاجرت، سبک زندگی و کار، نرخ های ازدواج، طلاق و فرزندآوری، تفاوت های مذهبی، قومیتی و اعتقادی، نگرش به حضور زنان در اجتماع و به عنوان نیروی کار، توجه به ورزش، زیبایی، سلامت، توجه به مدیریت ضایعات و پسماند، رعایت اصول اخلاقی، میزان جرائم، میزان تفریح مردم، افزایش یا کاهش جمعیت، میانگین سن جمعیت کشور. به عنوان مثال خبر سالخورده تر شدن مردم در یک کشور، برای سازمان های هواپیایی، مهمانپذیر ها، خطوط کشتیرانی، تفرجگاه ها، باغ های عمومی و تفریحی، تولید کنندگان کالاهای مجلل، معماران، شرکت های مسافربری، شرکت های دارویی و حتی شرکت های مرتبط با امور کفن و دفن نویدبخش بود و تاسیس شرکت های مراقبتی در آن سالها 10 برابر شد.
عوامل تکنولوژیکی: هر گونه ابزار و تجهیزات جدید مرتبط با تولید محصولات مشابه محصول ما، هر گونه نرم افزار کامپیوتری که بتواند فرآیند های کاری ما را سریعتر یا خودکار کند و یا بتواند جایگزین خدمات و محصولات شما باشد، بکارگیری اینترنت به روش های جدید، بکار گیری هوش مصنوعی، بکارگیری انرژی های نو، هر روشی که منجر به کاهش هزینه شود، هر نوآوری که منجر به تولید خدمات مشابه ما با قیمتی کمتر یا سرعتی بیشتر شود، وجود روش های منسوخ در تولید خدمات مشابه ما، هر سیستم جدید مدیریتی که تصمیم گیری مدیران را سریعتر می کند یا روش های کارآتری را به همراه داشته باشد، اکتشافات و نوآوری های تکنولوژیکی، ارتباطات فضایی و ماهواره ای، تغییر در تکنولوژی های مالی و انتقال پول، تغییر در روش های حمل و نقل، تولید وسایل رفاهی جدید که بتواند سبک زندگی مردم را تغییر دهد.
عوامل زیست محیطی: گرم شدن زمین، تغییرات در شرایط جنگل ها، استخراج نفت، زغال سنگ و سایر منابع معدنی، میزان بلایای طبیعی، نحوه استفاده از سوخت های فسیلی، میزان زمین های زیر کشت، وضعیت دفع و بازیافت زباله و تصفیه فاضلاب، میانگین بارندگی سالیانه، میزان آلایندگی ذرات معلق در هوا، تعداد روزهای پاک در سال، آلودگی آب، نرخ استاندارد تشعشعات تجهیزات الکترونیکی، افزایش یا کاهش بیماری های ریوی، قلبی و عصبی، وضعیت لایه اوزون، قوانین مربوط به استعمال مواد شیمیایی مثل سموم، آفت کش ها، کودهای شیمیایی و حشره کش ها.
عوامل قانونی: تغییر در قوانین، یارانه های دولتی، نرخ مالیات، قوانین تجارت بین الملل، قوانین جدید حمایتی، قوانین نظارتی از جمله بهداشت، ایمنی کار، تجارت، استخدام، مصرف انرژی، کار، مالیات، تعرفه ها، مالکیت معنوی، قوانین ورود یا خروج از صنعت، قوانین حمایتی از محیط زیست، مشوق های خاص دولتی، جهت گیری رسانه ها.
عوامل اثرگذار محیط کلان محدود به این شش دسته بندی نیست و بسیاری از فاکتور های دیگر را می توان در این دسته بندی ها جای داد. این موارد صرفاً جهت ایده گرفتن اعلام شدند.
پیش نیاز ها:
قبل از برگزاری جلسه اصلی تدوین، با تیم خبرگان، یک جلسه برگزار کنید و در موارد زیر تصمیم گیری کنید:
- شناسایی فاکتور های اثر گذار محیط کلان بر شرکت (از قسمت توضیحات بالا کمک بگیرید یا از لیست پیش فرض سایت استفاده کنید -لیستی از فاکتور ها بصورت پیش فرض در سایت وجود دارد که در صورت نیاز می تواند آنها را اصلاح کنید، فاکتور های جدید اضافه کنید و یا فاکتور های موجود را حذف کنید)
- با نظرخواهی و بحث در جلسه خبرگان، ضریب اثرگذاری هر فاکتور بر کسب و کار را تعیین و مطابق راهنما در قسمت مربوطه درج کنید
شیوه نامه:
- در قسمت مربوطه در سایت، گزینه "افزودن پرسشنامه" را بزنید و ضریب اثرگذاری هر فاکتور را با کمک خبرگان وارد کنید
- پس از انجام پیش نیاز های این تحلیل، مدیران و کارکنانی که مطالعه، دانش و بینش لازم برای تدوین استراتژی را دارند، به جلسه تدوین استراتژی دعوت کنید. (با بسترا، محدودیتی در تعداد مشارکت کنندگان نیست)
- لینک پرسشنامه را برای مشارکت کنندگان ارسال کنیدیا از آنها بخواهید صفحه خود را بروزرسانی کنند
- در صورت نیاز توضیحاتی مطابق این راهنما یا بر اساس دانش و تحقیقات خود در مورد اهمیت این تحلیل به مشارکت کنندگان ارائه دهید.
- به صفحه "فاکتور های محیط کلان" برگردید و با کلیک روی گزینه به صفحه خروجی های تحلیل بروید.
- می توانید در زمان تکمیل پرسشنامه ها توسط مشارکت کنندگان، صفحه نتایج را بروزرسانی کنید و تعداد مشارکت کنندگان و آخرین وضعیت نتایج را مشاهده کنید.
- در این صفحه دو خروجی وجود دارد. یک خروجی میزان اثر هر دسته از دسته بندی های شش گانه محیط کلان بر شرکت را در قالب نمودار نشان می دهد و خروجی دوم، لیستی از اثرگذار ترین فاکتور ها به همراه دسته بندی مربوطه را به ترتیب اولویت نشان می دهد.
- به عنوان مکمل این تحلیل، از تحلیل "احتمال و اثر" نیز استفاده کنید تا دید بهتری نسبت به مسائل محیط کلان پیدا کنید. برای اینکار به صفحه "احتمال و اثر فاکتور های اثرگذار" بروید. این تحلیل به شما امکان می دهد که در میان فاکتور های اثرگذار کلیدی، کلیدی ترین فاکتورها را نیز بشناسید و برای رویارویی با آنها آماده باشید و سناریوهای مختلفی از پیش تدارک ببینید.
- گزینه "افزودن پرسشنامه" را بزنید و از لیست سوابق، پرسشنامه تحلیل محیط کلان مورد نظر خود (معمولاً آخرین پرسشنامه) را انتخاب کنید.
- لینک پرسشنامه را برای مشارکت کنندگان بفرستید و از آنها بخواهید با توجه به راهنمای هر گزینه، نظرات خود را اعلام کنند.
- پس از پایان پاسخگویی، پرسشنامه را غیرفعال کنید.
اکنون لیستی از اثرگذارترین فاکتور های محیط کلان به همراه احتمال وقوع و میزان اثرگذاری هریک را در اختیار دارید که چکیده نظرات مدیران، کارکنان و خبرگان شرکت است که می توان در تحلیل ها و اسناد استراتژیک به آن استناد کرد. در مراحل بعدی این لیست را برای شناسایی فرصت ها و تهدید ها مجدداً در اختیار مشارکت کنندگان قرار دهید. همچنین، در میان فاکتورهای اثرگذار، کلیدی ترین فاکتور ها را نیز شناخته اید که می تواند منشاء تغییرات عظیمی از جمله تغییر در ساختار و استراتژی شرکت شما باشد و باید برای رویارویی با آنها سناریو های مختلفی داشته باشید که در صورت وقوع غافلگیر نشوید. این موارد را نیز می توانید در قسمت استراتژی های پیشنهادی وارد کنید.
